ఘంటసాల, ఎ.పి.కోమల పాడిన రాధాకృష్ణుల ప్రణయ గీతం - బాల సన్యాసమ్మ కథ నుండి

1956 లో విడుదలైన బాల సన్యాసమ్మకథ లో శ్రీ కొంగర జగ్గయ్య, శ్రీమతి కృష్ణకుమారి గార్లు నటించారు. ఆదర్శ ప్రేమికులైన రాధాకృష్ణుల పై శ్రీ సముద్రాల రామానుజాచార్య (సముద్రాల జూనియర్) వ్రాసిన చక్కని పాటకు ర'సాలూరు రాజేశ్వర రావు గారు అద్భుతమైన బాణీని కట్టారు. ఈ చిత్రానికి మాస్టారు పాడింది ఒకే పాట. అదీ యుగళ గీతం. ఈ పాట వింటూ వుంటే మరికొన్ని సాలూరి వారి పాటలు లీలగా స్ఫురిస్తాయి. దీనిని ఘంటసాల మాస్టారు, కోమల గారు గానం చేసారు. ముఖ్యంగా ఒక చరణం అయిన తరువాత వచ్చే మాస్టారి గళం నిజంగా 'కంచుఘంట' లా అనిపిస్తుంది. పాట అందుకున్న ఊపు ఇది  నిజంగా స్వరరాజేశ్వరం అని చెబుతుంది.

చిత్రం:         బాల సన్యాసమ్మ కథ (1956)

రచన:         సముద్రాల జూనియర్

సంగీతం:      ఎస్.రాజేశ్వరరావు

గానం:         ఘంటసాల, ఎ.పి.కోమల

              మూలం: ఘంటసాల గాన చరిత.  

        కోమల:       అడుగో.. అడుగో.. అరుదెంచేను

                        బృందావన మోహనుడు

                        అడుగో అడుగో అరుదెంచేను

                        బృందావన మోహనుడు                     | అడుగో అడుగో |

                        తొందర పడకే రాధికా!                       | తొందర పడకే |

                        నంద కుమారుడు నీ వాడే                  | నంద కుమారుడు |

                        అడుగో అడుగో అరుదెంచేను

                        బృందావన మోహనుడు

        ఘంటసాల:   ఓ! ఓ..ఒఓ.. ఒఓఓ.. ఓఒఓ.

                        తెలిసీ తెలియని వలపులు చిలికే..

                        కలువల చెలువల కన్నులతో

                        విరిసీ విరియని విరజాజులతో..

                        సరసములాడె నవ్వులతో..

                        ఎదురు చూచు రాధా..ఆ..ఆ..

                        నాకెదురయ్యే రాధా..ఆ..ఆ..                | ఎదురుచూచు |

        కోమల:       ఎన్నినాళ్ళకు ఈ కనికరము

                        ఎన్నాళ్ళకు ఈ దరిశనము

                        ఎన్నో యేళ్ళుగా సలిపిన తపము

                        ఈనాడే ఫలియించినదే

                        తొందర పడకే రాధికా..                      | తొందర పడకే |

                        నంద కుమారుడు నీ వాడే..                 | నంద కుమారుడు |

        ఘంటసాల:   ఓ..ఓఓఓ ఓఓఓ

                        మధురా పురమని పేరేగానీ

                        మాధురులేమీ లేనే లేవే

                        మధురతరం మా గోకులమే

                        మధుర మధురము రాధిక ప్రేమా

                        ఎదురు చూచు రాధా.. ఆ.. ఆ..

                        నాకెదురయ్యే రాధా.. ఆ.. ఆ               | ఎదురుచూచు |

                        ఆ.. ఆ.. ఆ.. ఆ..

శ్రీ శ్రీ రచనలా అనిపించే ఆత్రేయ పాట తోడి కోడళ్ళు చిత్రం నుండి

ప్రముఖ బెంగాలీ రచయిత శ్రీ శరత్ బాబు (శరత్ చంద్ర చటర్జీ) వ్రాసిన "నిష్కృతి" నవల ఆధారంగా 1957 లో అన్నపూర్ణా వారి బ్యానరుపై తెలుగులో నిర్మించ బడిన చిత్రం తోడికోడళ్ళు.  ఈ చిత్రానికి ఘంటసాల మాస్టారు పాడిన పాటలలో ఒక చెప్పుకోదగిన పాట "కారులో షికారు కెళ్ళే పాల బుగ్గల పసిడితాన". అయితే సాహిత్య పరంగా చూస్తె "కడుపు కాలే కష్టజీవులు", "చిరుగు పాతల, బరువు బ్రతుకుల నేతగాళ్ళు, "చాకిరొకరిది సౌఖ్యమొకరిది" అనే పదాల వాడుక గమనిస్తే ఇది తప్పకుండ మహాకవి శ్రీశ్రీ గారిది అనిపిస్తుంది. కాని నిజానికి దీనిని వ్రాసినది ఆచార్య ఆత్రేయ గారు. ఈ చిత్రానికి సంగీతం సమకూర్చినది శ్రీ "మాస్టర్ వేణు" అనబడే "మద్దూరి వేణుగోపాల్" గారు.  సినీ నటుడు శ్రీ "భాను చందర్" వీరి కుమారుడే.   వేణు గారు బొంబాయిలో ని "స్కూల్ ఆఫ్ మ్యూజిక్" లో ఆరు నెలలలో నే సంగీతం లో మాస్టర్ డిగ్రీ తీసుకుని, అప్పటి నుండి "మాస్టర్ వేణు" అయ్యారు.  కారు ప్రేరణగా వచ్చిన ఈ కుర్ర కారు పాటను ఘంటసాల మాస్టారు ఎంతో సునాయాసంగా, సుమధురంగా పాడారు. ఈ పాట దృశ్య, సాహిత్యాలను ఇక్కడ పొందుపరుస్తున్నాను.  

మాస్టర్ వేణు  ఆచార్య ఆత్రేయ    ఘంటసాల

చిత్రం: తోడికోడళ్ళు (1957)

కలం:  ఆచార్య ఆత్రేయ

స్వరం: మాస్టర్ వేణు

గళం:  ఘంటసాల

 ఈ పాట యొక్క ఆడియో ఫైలు ను ఘంటసాల గాన చరిత నుండి వినండి.

ప.     కారులో.. షికారుకెళ్ళే పాలబుగ్గల పసిడితాన

        బుగ్గ మీద గులాబి రంగు ఎలావచ్చెనో చెప్పగలవా?             | కారులో |

అ.ప.  నిన్ను మించిన కన్నెలెందరో మండుటెండలో మాడిపోతే        | నిన్ను |

        వారి బుగ్గల నిగ్గు నీకు వచ్చి చేరెను తెలుసుకో                   | కారులో |

చ.     చలువరాతి మేడలోన కులుకుతావే కుర్రదానా                    | చలువ |

        మేడ కట్టిన చలువరాయి ఎలా వచ్చెనో చెప్పగలవా?

        కడుపుకాలే కష్టజీవులు ఒడలు విరిచి గనులు తొలిచి           | కడుపు |

        చెమట చలువను చేర్చి రాళ్ళను తీర్చినారు తెలుసుకో           | కారులో |

చ.     గాలిలోన తేలిపోయే చీరకట్టిన చిన్నదానా                         | గాలిలోన |

        జిలుగు వెలుగుల చీర శిల్పం ఎలా వచ్చెనో చెప్పగలవా?

        చిరుగుపాతల, బరువుబ్రతుకుల నేతగాళ్ళే నేసినారు            | చిరుగు |

        చాకిరొకరిది, సౌఖ్యమొకరిది సాగదింక తెలుసుకో                 | కారులో |

చిత్రసీమకు సినారె తొలి పరిచయం - నన్ను దోచుకొందువటే

1962 లో విడుదలైన గులేబకావళి కథ  ఎన్.టి.ఆర్., జమున నటించిన చిత్రం. దీని నిర్మాత ఎన్.టి.ఆర్. సోదరుడైన త్రివిక్రమ రావు గారు. ఈ చిత్రం "గుల్-ఎ-బకావళి" (బకావళి అనే పుష్పం) నేపధ్యంలో కాశీమజిలీ కథల ఆధారంతో నిర్మించబడిన చిత్రం. ఈ పేరుతో పలు భాషలలో వచ్చింది ఈ సినిమా. అయితే కొన్ని మార్పులున్నాయి తెలుగులో. తెలుగు చలన చిత్ర సీమలో ఒక మైలు రాయి ఈ చిత్రం. ఎందుకంటే మనకొక రసికత గల కవి శ్రీ సింగిరెడ్డి నారాయణ రెడ్డి (సి.నా.రె.) ను పరిచయం చేసింది. శ్రీ నారాయణ రెడ్డిగారు గులేబకావళి కథ తో మొదలుకుని కొన్ని వేల చక్కని గీతాలను వ్రాసారు. వారు పద్మశ్రీ, పద్మభూషణ్ అవార్డులతో పాటు, వారు వ్రాసిన విశ్వంభర కావ్యానికి ప్రతిష్టాత్మకమైన జ్ఞానపీఠ్ పురస్కారాన్ని అందుకున్నారు. చెప్పదగ్గ విషయం ఏమిటంటే తెలుగు వారిలో శ్రీ విశ్వనాథ సత్యనారాయణ గారి తరువాత ఈ అవార్డును అందుకున్నది సి.నా.రే. గారు మాత్రమె. ఇవి కాక మరెన్నో సాహిత్య పురస్కారాలు అందుకున్నారు. వారి ప్రముఖ రచన, బహుళ ప్రజాదరణ పొందిన "నన్ను దోచుకుందువటే వన్నెల దొరసాని" పాట యొక్క దృశ్య, సాహిత్యాలను ఇక్కడ పొందుపరుస్తున్నాను. ఈ చిత్రానికి సంగీతం నిర్వహించిన వారు శ్రీ జోసెఫ్ మరియు శ్రీ విజయా కృష్ణ మూర్తి గార్లకు సంగీత దర్శకునిగా ఇది తొలి చిత్రం. 

సి.నా.రె.   ఘంటసాల   పి.సుశీల

చిత్రం: గులేబకావళి కథ (1962)

కలం:  సి.నారాయణ రెడ్ది (సినారె)

స్వరం: జోసెఫ్, విజయ కృష్ణమూర్తి

గానం: ఘంటసాల, పి.సుశీల

        
        ఘంటసాల:   నన్ను దోచుకుందువటే

                        నన్ను దోచుకుందువటే వన్నెల దొరసాని

        సుశీల:        కన్నులలో దాచుకొందు నిన్నే నా స్వామి, నిన్నే నా స్వామి

        ఘంటసాల:   నన్ను దోచుకుందువటే

        సుశీల:        తరియింతును నీ చల్లని చరణమ్ముల నీడలోన                   | తరియింతును |

                        పూలదండవోలె, కర్పూర కళికవోలె, కర్పూర కళికవోలె

        ఘంటసాల:   ఎంతటి నెరజాణవొ నా అంతరంగమందు నీవు                     | ఎంతటి |

                        కలకాలం వీడని సంకెలలు వేసినావు, సంకెలలు వేసినావు

                        నన్ను దోచుకుందువటే..

                        నన్ను దోచుకుందువటే వన్నెల దొరసాని

        సుశీల:        కన్నులలో దాచుకొందు నిన్నే నా స్వామి, నిన్నే నా స్వామి

        ఘంటసాల:   నన్ను దోచుకుందువటే..

        సుశీల:        నా మదియే మందిరమై, నీవే ఒక దేవతవై                         | నా మదియే |

                        వెలసినావు నాలో, నే కలసిపోదు నీలో, కలసిపోదు నీలో

        ఘంటసాల:   ఏనాటిదొ మన బంధం ఎరుగరాని అనుబంధం                     | ఏనాటిదొ |

                        ఎన్ని యుగాలైనా ఇది ఇగిరిపోని గంధం, ఇగిరిపోని గంధం

                        నన్ను దోచుకుందువటే..

                        నన్ను దోచుకుందువటే వన్నెల దొరసాని

        సుశీల:        కన్నులలో దాచుకొందు నిన్నే నా స్వామి, నిన్నే నా స్వామి

        ఘంటసాల:   నన్ను దోచుకుందువటే

"తలనిండ పూదండ దాల్చిన" మాస్టారి గానానికి ఊహాసుందరి సావిత్రి అభినయం

ఘంటసాల మాస్టారు ఆలపించిన "తలనిండ పూ దండ దాల్చిన రాణి" ఒక సుమధుర లలిత గీతం. ఈ లలిత గీతం వ్రాసినది శ్రీ దాశరధి కృష్ణమాచార్య గారు. మాస్టారు దీనిని స్వర పరిచారు. అయితే చెప్పుకోదగ్గ విషయం ఏమిటంటే, ఈ గీతానికి శ్రీ కే.వి.ఆర్.హరీష్ గారు (బ్యాంక్ ఆఫ్ శ్రీ ఘంటసాల, మచిలీపట్నం) మహానటి శ్రీమతి సావిత్రి గారి హావ భావాలు జోడించి చక్కని వీడియో తయారు చేసారు. ముఖ్యంగా "నవకమల దళమ్ములు నీ నయనమ్ముల బోలునటే" అనేటపుడు కమలం మధ్యనుండి తొంగి చూసే కళ్ళు, మిగిలిన వర్ణనకు అనువైన భావ ప్రకటను ఎన్నుకొన్న క్లిప్పింగ్స్, గ్రాఫిక్సు, ఆ కళాకారుని కళాతృష్ణను తెలియజేస్తాయి. మొత్తం మీద ఈ వీడియో చూస్తుంటే "సావిత్రి గారి కోసమే ఈ పాట వ్రాసారా" అని అనిపిస్తుంది. అంత చక్కగా, సహజంగా కుదిరాయి భంగిమలు.  సృజనాత్మకత అంటే ఇదేనేమో! కన్నుల పండుగైన దృశ్యాన్ని, వీనుల విందైన గానాన్ని ఆస్వాదించండి మరి.         

దాశరధి         ఘంటసాల      వోలేటి 

కలం: దాశరధి కృష్ణమాచార్య 

గానం-సంగీతం:   ఘంటసాల వెంకటేశ్వరరావు
దృశ్యం: కే.వి.ఆర్.హరీష్ (బ్యాంక్ ఆఫ్ శ్రీ ఘంటసాల, మచిలీపట్నం)

ఈ లలిత గీతాన్ని ప్రముఖ దక్షిణ భారత శాస్త్రీయ సంగీత విద్వాంసులు అయిన శ్రీ వోలేటి వెంకటేశ్వర్లు (1928-1989) గారు ఇంకొక బాణీలో పాడారు. అయితే ఘంటసాల మాస్టారు పాడిన బాణీ ఎక్కువ ప్రసిద్ధి చెందింది. శ్రీ వోలేటి వారు పాడిన బాణీని కూడా దిగువన ఇస్తున్నాను.

 శ్రీ వోలేటి పాడిన వెర్షన్ మూలం: లోకాభిరామం బ్లాగు

       
                      సాకీ:  ఆ రజనీకర మోహన బింబము

                             నీ నగుమోమును బోలునటె

                             కొలనిలోని నవకమల దళమ్ములు

                             నీ నయనమ్ముల బోలునటే..

                             ఎచట చూచినా, ఎచట వేచినా

                             నీ రూపమదే కనిపించినదే..

                     ప.     తలనిండ పూదండ దాల్చిన రాణి

                             మొలక నవ్వులతోడ మురిపించబోకె               | తలనిండ |

                     చ.     పూలవానలు కురియు మొయిలువో

                             మొగలి రేకులలోని సొగసువో..                      | పూల |
                             నారాణి తలనిండ పూదండ దాల్చిన రాణి 
                             మొలక నవ్వుల తోడ మురిపించబోకే 

                     చ.     నీ మాట బాటలో నిండే మందారాలు

                             నీ పాట తోటలో నిగిడే శృంగారాలు                 | నీ మాట |

                             నీ మేనిలో పచ్చ చేమంతి అందాలు...             | నీ మేనిలో |

                             నీ నీలవేణిలో నిలిచే ఆకాశాలు                     
                             తలనిండ పూదండ దాల్చిన రాణి 
                             మొలక నవ్వుల తోడ మురిపించబోకే             | మొలక | 

దత్తాత్రేయుని పై ఘంటసాల, బృందం ఆలపించిన శ్లోకం

1957 లో విడుదలైన సతీ అనసూయ చిత్రంలో అంజలీదేవి, గుమ్మడి, జమున, కాంతారావు నటించారు. అనసూయ పతివ్రతా శిరోమణి.  ఆమెను పరీక్షించడానికి వచ్చిన త్రిమూర్తులను తన పాతివ్రత్యంతో శిశువులుగా చేసి లాలిస్తుంది. ఆవిధంగా ఆమె లోక మాతలైన వాణీ, గౌరీ, లక్ష్మి లకు అత్తగారిగ మారింది. త్రిమూర్తులు ఆమెను కరుణించి దత్తాత్రేయుడనే పుత్రునిగా జన్మిస్తాడు. ఈ చిత్రానికి పద్యాలు, పాటలు శ్రీ సముద్రాల రామానుజాచార్య (సముద్రాల జూనియర్) వ్రాసారు.   

                        చిత్రం:    సతీ అనసూయ (1957)
                        కలం:     సముద్రాల జూనియర్ 

                        సంగీతం: ఘంటసాల

                        గానం:    ఘంటసాల, పి.లీల

                        ఆదౌ బ్రహ్మా, హరిర్మధ్యే, అంత్యే దేవస్సదాశివః

                        మూర్తిత్రయ స్వరూపాయ  దత్తాత్రేయ నమోస్తుతే!

                        కర్పూరకాంతి దేహాయ, బ్రహ్మమూర్తి ధరాయక

                        వేదశాస్త్ర పరిజ్ఞాయ  దత్తాత్రేయ నమోస్తుతే!

                                దత్తాత్రేయ నమోస్తుతే!

మంటలు రేపే నెలరాజా - రాము చిత్రం నుండి

1968 లో ఎ.వి.ఎం. వారు నిర్మించిన రాము చిత్రం యొక్క మూల కథ ప్రముఖ హిందీ గాయకుడు కిషోర్ కుమార్ నిర్మించిన "దూర్ గగన్ కి ఛావ్ మే".  భార్యను (పుష్పలత) కోల్పోయి ఒక మూగవాడైన కొడుకుతో జీవించే తండ్రి (ఎన్.టి.ఆర్.) కథ ఇది.  ఆ తండ్రి మనసులో ఆవేదనకు చక్కని పాటలో అందించారు శ్రీ దాశరధి కృష్ణమాచార్య గారు.  

                చిత్రం:     రాము (1968)

                రచన:     దాశరధి

                సంగీతం:  ఆర్.గోవర్ధనం

                గానం:     ఘంటసాల

        ప.     మంటలురేపే నెలరాజా! ఈ తుంటరితనము నీకేల?              | మంటలు |

                వలపులురేపే విరులారా! ఈ శిలపై రాలిన ఫలమేమి?           | మంటలు |

        చ.     ఆకాశానికి అంతుంది, నా ఆవేదనకు అంతేది?                    | ఆకాశానికి |

                మేఘములోనా మెరుపుంది, నా జీవితమందున వెలుగేది?      | మంటలు |

        చ.     తీగలు తెగినా వీణియపై యిక తీయనిరాగం పలికేనా?            | తీగలు |

                ఇసుక యెడారిని యెపుడైనా ఒక చిన్న గులాబీ విరిసేనా?      | మంటలు |

        చ.     మదిలో శాంతి లేనపుడు ఈ మనిషిని దేవుడు చేశాడు           | మదిలో |

                సుఖము, శాంతి, ఆనందం నా నొసటను వ్రాయుట మరచాడు  

                మంటలురేపే నెలరాజా! ఈ తుంటరితనము నీకేల?             

                వలపులురేపే విరులారా! ఈ శిలపై రాలిన ఫలమేమి

                మంటలురేపే నెలరాజా! ఈ తుంటరితనము నీ..కేల?

గరళకంఠుని పై శ్రీ ఆది శంకరాచార్యకృత శ్లోకాలు - మాస్టారి గళంలో

జగద్గురువు శ్రీ ఆది శంకరాచార్యుల వారిని సాక్షాత్ పరమ శివుని అవతారంగా అభివర్ణిస్తారు. శ్రీ శంకర భగవత్పాదుల వారు మనకెన్నో అమూల్యమైన స్తోత్రాలు, అష్టకాలు అందించారు. అంతేకాదు సర్వ మానవ కల్యాణం కోసం శ్రీ చక్ర స్థాపన చేసారు. వారు వ్రాసిన శివస్తుతిలోని విశ్వనాథ అష్టకం   మరియు శివ పంచాక్షరి లోని చెరొక శ్లోకాలను ఇక్కడ పొందు పరుస్తున్నాను.  "వీరాంజనేయ" చిత్రం కోసం  విశ్వనాథ అష్టకం లోని కాశీ విశ్వేశ్వరుని స్తుతించే శ్లోకం "గంగా తరంగ కమనీయ జటా కలాపం" మరియు "స్వర్ణమంజరి" చిత్రం కోసం శివ పంచాక్షరి లోని "మ"కార శ్లోకాన్ని, మాస్టారు భక్తి పారవశ్యంతో గానం చేసారు. ఈ శ్లోకాలకు తెలుగు వారికి గర్వకారణమైన చిత్రకారులు శ్రీ వడ్డాది పాపయ్య ("వపా") గారు చందమామ , యువ మొదలయిన మాస పత్రికలకు వేసిన తైలవర్ణ చిత్రాలను శ్రీ సోము శ్రీనివాసమూర్తి గారు, శ్రీ బొల్లాప్రగడ సోమేశ్వర రావు గారు శ్లోకంలో భావానికి అనుగుణమైన బొమ్మలను ఎన్నుకుని సృజనాత్మకంగా తయారు చేసిన వీడియో ద్వారా కన్నుల విందుగా ప్రదర్శించారు. వారికి కృతజ్ఞతలు. ఆ చిత్రాలను, నేపథ్యంలో మాస్టారి గానాన్ని విని ఆనందించండి.

శ్లో:

రచన:     ఆది శంకరాచార్య మూలం:  విశ్వనాథ అష్టకం   చిత్రం:     వీరాంజనేయ (1968) సంగీతం:  ఎస్.రాజేశ్వరరావు గానం:     ఘంటసాల  గంగాతరంగ కమనీయ జటాకలాపం గౌరీ నిరంతర విభూషిత వామభాగం నారాయణ ప్రియం అనంగ మదాపహారం వారాణసీ పురపతిం భజ విశ్వనాథం ఆ.. ఆ.. ఆ.. భజ విశ్వనాథం

శ్లో:

రచన:     ఆది శంకరాచార్య  మూలం:  శివ పంచాక్షరి మంత్రం   చిత్రం:     స్వర్ణ మంజరి (1962) సంగీతం:  పి.ఆదినారాయణ రావు గానం:     ఘంటసాల  మందాకినీ సలిల చందన చర్చితాయ నందీశ్వర ప్రమధనాథ మహేశ్వరాయ మందార ముఖ్య బహుపుష్ప సుపూజితాయ తస్మై "మ"కారాయ నమః శివాయ ఆ.. ఆ.. ఆ.. ఆ..