31, మార్చి 2012, శనివారం

సీతా కల్యాణ హరికథ "వాగ్దానం" చిత్రం నుండి శ్రవణ, సాహిత్యాలు, స్వల్ప వివరణలతో

1961 లో విడుదలైన "వాగ్దానం" చిత్రం శ్రీ ఆచార్య ఆత్రేయ గారి స్వంత చిత్రం. దర్శకులు కూడ వారే. ఆర్ధికంగా విజయవంతం కాకపోయినా చక్కని పాటలున్నాయి.  ఆత్రేయ గారు స్వయంగా రాసే సమర్ధత ఉన్నప్పటికీ తోటి రచయితలైన శ్రీశ్రీ, దాశరధి, నార్ల చిరంజీవి గార్ల చేత తన చిత్రంలో పాటలు వ్రాయించారు.  ఈ చిత్రంలో శ్రీశ్రీ గారు వ్రాసిన సీతా కల్యాణ హరికథ "శ్రీనగజా తనయం" చాల ప్రసిద్ధి పొందింది. చిత్రీకరణ హీరో హీరోయిన్‌ లపై చేసినా కళ్ళు మూసి వింటే ఆ రఘురాముడే కనిపిస్తాడు మాస్టారి గానంలో.  సినిమాలో రేలంగి గారిపై చిత్రీకరించారు ఈ పాటను. పద్మనాభం మృదంగం వాయిస్తూ, సూర్యకాంతం వయొలిన్‌ వాయిస్తూ కనిపిస్తారు. పద్యాలకు వరవడి దిద్దిన ఘంటసాల మాస్టారు రేలంగి పాత్రకు చక్కని మాడ్యులేషన్‌ చూపి హరికథను అద్భుతంగా గానం చేసారు. అయితే శ్రీశ్రీ వ్రాసిన ఈ హరికథలో ఒక పద్యం "ఫెళ్ళు మనె విల్లు గంటలు ఘల్లుమనె" అనేది కరుణశ్రీ జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి గారు వ్రాసిన శివ ధనుర్భంగము" లోనిది. మరొక పద్యం "భూతలనాథుడు రాముడు" శ్రీ బమ్మెర పోతన రచించిన భాగవతం యొక్క నవమ స్కంధంలోని శ్రీరామ చరిత్రం లోనిది.  ఈ చిత్రానికి సంగీతం శ్రీ పెండ్యాల నాగేశ్వరరావు గారు సమకూర్చారు.  ఇక్కడ శ్రవణ, సాహిత్యాలను పొందు పరుస్తున్నాను. స్వరాలలో తప్పులుంటే రసజ్ఞులైన సంగీతజ్ఞులు సవరించగలరు.

అతిరథులు-మహారథులు


    ఆడియో ఫైలు: అంతర్జాలం నుండి

చిత్రం:   వాగ్దానం (1961)
రచన:  శ్రీశ్రీ, బమ్మెర పోతన, జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి 
సంగీతం:  పెండ్యాల నాగేశ్వర రావు 
గానం: ఘంటసాల వెంకటేశ్వర రావు 
అభినయం: రేలంగి వెంకట్రామయ్య (హరిదాసు)
నిర్మాత-దర్శకుడు: ఆచార్య ఆత్రేయ 


గానం: శ్రీనగజా తనయం సహృదయం (2)

చింతయామి సదయం త్రిజగన్మహోదయం

శ్రీనగజా తనయం
వచనం:




శ్రీరామ భక్తులారా, ఇది సీతా కల్యాణ సత్కథ. నలభైరోజులనుంచి చెప్పిన కధ చెప్పిన చోట చెప్పకుండా చెప్పుకొస్తున్నా. అంచేత కించిత్తు గాత్ర సౌలభ్యానికి అభ్యంతరం ఏర్పడినట్లు తోస్తోంది. నాయనా! కాస్త పాలూ మిరియాలూ, ఏవైనా
శిష్యుడు: చిత్తం, సిద్ధం 
వచనం:



భక్తులారా! సీతామహాదేవి స్వయంవరానికి ముల్లోకాల నుంచి విచ్చేసిన వీరాధివీరుల్లో అందరిని ఆకర్షించిన ఒకే ఒక్క దివ్య సుందర మూర్తి, ఆహ్హా!

అతడెవరయ్యా అంటే..
గానం: రఘు రాముడు, రమణీయ వినీల ఘన శ్యాముడు 

రమణీయ వినీల ఘన శ్యాముడు..

వాడు, నెలఱేడు, సరిజోడు, మొనగాడు

వాని కనులు మగమీల నేలురా, వాని నగవు రతనాల జాలురా (2)

వాని చూచి మగవారలైన మైమరచి 

మరుల్కొనెడు మరోమరుడు మనోహరుడు, రఘూ రాముడూ…
స్వరం: సనిదని, సగరిగ రిగరిరి, సగరిరిగరి, సగగరి సనిదని,

సగగగరి సనిదని, రిసనిద, రిసనిద, నిదపమగరి రఘురాముడు

ఔను ఔను
స్వరం: సనిసా సనిస సగరిరిగరి సరిసనిసా పదనిసా

సనిగరి సనిస, సనిరిస నిదని, నిదసని దపమ గా-మా-దా

నినినినినినిని

పస పస పస పస

సపా సపా సపా తద్దిం తరికిటతక

రఘు రాముడు, రమణీయ వినీల ఘన శ్యాముడు..

శభాష్, శభాష్
వచనం:
  
ఆ ప్రకారంబుగా విజయం చేస్తున్న శ్రీరామ చంద్ర మూర్తిని అంతఃపుర గవాక్షం నుండి సీతాదేవి ఓరకంట చూచినదై చెంగటనున్న చెలికత్తెతో
గానం: ఎంత సొగసుగాడే (2) మనసింతలోనె దోచినాడే

ఎంత సొగసు గాడే 

మోము కలువ ఱేడే, నా నోము ఫలము వీడే

శ్యామలాభిరాముని చూడగ నా మది వివశమాయె నేడే

ఎంత సొగసుగాడే..
వచనం:


ఇక్కడ సీతాదేవి యిలా పరవశయై యుండగా, అక్కడ స్వయంవర సభా మంటపంలో జనక మహీపతి సభాసదులను చూచి..
గానం: అనియెనిట్లు ఓ యనఘులార, నా యనుగు పుత్రి సీత 

వినయాదిక సద్గుణవ్రాత, ముఖ విజిత లలిత జలజాత 

ముక్కంటి వింటి నెక్కిడ దాలిన ఎక్కటి జోదును నేడు 

మక్కువ మీరగ వరించి మల్లెల మాలవైచి పెండ్లాడు.. ఊ..
వచనం:







అని ఈ ప్రకారం జనక మహారాజు ప్రకటించగానే, సభలోని వారందరూ ఎక్కడి వారక్కడ చల్లబడి పోయారట.  మహావీరుడైన రావణాసురుడు కూడ "హా! ఇది నా ఆరాధ్య దైవమగు పరమేశ్వరుని చాపము, దీనిని స్పృశించుటయే మహా పాపము" అని అనుకొనినవాడై వెనుతిరిగి పోయాడట. తదనంతరంబున -
గానం: ఇనకుల తిలకుడు నిలకడ గల క్రొక్కారు మెఱుపువలె నిల్చి 

తన గురువగు విశ్వామిత్రుని ఆశీర్వాదము తలదాల్చి 

సదమల మదగజ గమనముతోడ స్వయంవర వేదిక చెంత 

మదన విరోధి శరాసనమును తన కరమున బూనిన యంత 
తేటగీతి: ఫెళ్ళుమనె విల్లు, గంటలు ఘల్లుమనె, గు 

భిల్లుమనె గుండె నృపులకు, ఝల్లుమనియె 

జానకీ దేహము.. ఒక నిమేషమ్ము నందె 

నయము, జయమును, భయము, విస్మయము గదురా.. ఆ..ఆ..

శ్రీమద్రమారమణ గోవిందో హరి!
వచనం: భక్తులందరు చాలా నిద్రావస్థలో ఉన్నట్లుగా వుంది. మరొక్కసారి -
అందరు:
జై! శ్రీ మద్రమారమణ గోవిందో హరి...

భక్తులారా ! ఆ విధంగా శ్రీరామచంద్రమూర్తి శివధనుర్భంగము కావించినాడు అంతట
కంద  భూతలనాథుఁడు రాముఁడు
పద్యం: ప్రీతుండై పెండ్లియాడె పృథుగుణమణి సం

ఘాతన్ భాగ్యోపేతన్

సీతన్*

భూతలనాథుఁడు రాముఁడు ప్రీతుండై పెండ్లియాడె..

శ్రీ మద్రమారమణ గోవిందో హరి

ఎందఱో మహానుభావులు అందరికీ వందనాలు!
మఱియు శ్రీరామనవమి శుభాకాంక్షలు
అదనపు సమాచారం: కరుణశ్రీ జంధ్యాల పాపయ్య శాస్త్రి గారు వ్రాసిన  "ఫెళ్ళుమనె విల్లు" పద్యం గురించి శ్రీ పిస్కా సత్యనారాయణ గారిచ్చిన వివరణ ఇలా వుంది. దానిని ఈ లింకులో చూడవచ్చును.
"శ్రీరాముడు ఎక్కుపెట్టగానే శివధనుస్సు ఫెళ్ళుమని విరిగినది. ఆ వింటికి కట్టివున్న చిరుగంటలు ఘల్లుమని మ్రోగినవి. సభలో ఆసీనులైవున్న రాజకుమారులందరి గుండెలు ఆ భీకరనాదానికి గుభిల్లుమన్నాయి. ఇక, సీతాదేవి శరీరము ఝల్లుమని పులకరించిపోయింది..... ఎంత అందమైన, మనోహరమైన వర్ణన! ఈ చిన్నిపద్యములోనే అక్కడి వాతావరణాన్ని మనోజ్ఞంగా మన కనుల ముందర నిలిపినారు పాపయ్యశాస్త్రిగారు!.... ఒక్క నిమిషములోనే నయము, జయము, భయము, విస్మయము ప్రతిఫలించినాయట ఆ సభాస్థలిలో! విల్లు ఫెళ్ళుమనడానికి నయము, గంటలు ఘల్లుమనడానికి జయము, నరపతుల గుండెలు గుభిల్లుమనడానికి భయము, వైదేహి దేహము ఝల్లుమనడానికి విస్మయము ప్రతీకలు! ముందు 4 విషయములను చెప్పి, చివరి పాదములో నయము, జయము, భయము, విస్మయములను ఉటంకించి ఈ చిన్నిపద్యమును క్రమాలంకారములో తీర్చిదిద్దినారు కరుణశ్రీ! "
*పోతన వ్రాసిన ఈ కందపద్యం లో ఆఖరి లైనులో  "సీతన్‌ ముఖకాంతి విజిత సితఖద్యోతన్" అని వుంటుంది. అయితే ఎందుచేతో శ్రీశ్రీ గారు ఈ పదాలను ఉపయోగించలేదు.
కృతజ్ఞతలు: శ్రీ వేణూ శ్రీకాంత్ గారి నాతో నేను నా గురించి బ్లాగు నుండి, మరియు వికిసోర్స్ లో శ్రీ రాజశేఖర్ గారు సమకూర్చిన సాహిత్యం స్వల్ప సవరణలతో, మరియు శ్రీ భైరవభట్ల కామేశ్వరరావు మరియు శ్రీ కంది శంకరయ్య గార్లు ప్రస్తావించిన విషయాలను ఈ నా "ఘంటసాల" బ్లాగులో క్రోడీకరించాను. వారు తెలిపిన విలువైన విషయాలు నలుగురితో పంచుకోవాలనిపించింది. పరోక్షంగా దోహదపడిన సంగీత, సాహిత్యాభిలాషులందరికీ నా హృధయపూర్వక ధన్యవాదాలు.

To print this page as PDF click the "Print Friendly" button below and follow the instructions.

నీ సేవ దయ చేయుమా - దైవ దర్శనానికి ప్రజలు, ప్రభువు సమానమని చెప్పిన రాజు - భక్త అంబరీష


1959 లో విడుదలైన "భక్త అంబరీష" చిత్రం విష్ణు భక్తుడు, అయోధ్యనేలిన రాజైన అంబరీషుని కథ.  శ్రీమన్నారాయణుని దర్శనానికి కోవెలకు వెళ్ళగా, చాల మంది భక్తులు వుంటారు. పూజారులు అంబరీషునకు సంకల్పానికి పువ్వులివ్వగా, ఇంతమంది భక్తులు పూజ కోసం నిరీక్షిస్తుందగా తనకెందుకు ముందుగా ఇస్తున్నారు అని అడుగుతాడు. అందుకు బదులుగా "రాజులకు ప్రత్యేక దర్శనాలు, పూజలు సాంప్రదాయమని" పూజారి చెప్పగా, "రాజు కూడ ప్రజల లాగే సామాన్య  మానవుడే కాని గొప్పవాడు కాదు, రాజైనా కూడ ఆలయంలో సామాన్య పౌరుని వలె అందరితో దర్శనం చేసుకోవాలి" అని అంబరీషుడు చెబుతాడు. తరువాత శ్రీహరిని స్తుతిస్తూ గానం చేస్తాడు. వినండి ఆ పాట మాస్టారి గళంలో.అంబరీషునిగా శ్రీ టి.ఎల్.కాంతారావు (తాడేపల్లి లక్ష్మీకాంతారావు) నటించారు.




చిత్రం: భక్త అంబరీష 

రచన: ఆరుద్ర 

సంగీతం: ఎల్.మల్లేశ్వరరావు 

గానం: ఘంటసాల, బృందం





ఘంటసాల: నీ సేవ దయ చేయుమా.. నీ సేవ దయ చేయుమా | నీ సేవ |


ప్రభు నీ పాద కమలము, మా పాలి శరణము 


ఏడేడు జగములకు…  నీవే శరణము 

    బృందం: నీవే శరణము .. నీసేవ దయ చేయుమా 





ఘంటసాల: నిరతము మాపై నీ దయ పోదు  | నిరతము |


పేదల, ధనికుల భేదము లేదు 

    బృందం: పేదల ధనికుల భేదము లేదు 

ఘంటసాల: లోపలనున్నా లోపము బాపి  | లోపల |


జ్యోతిని చూపుటలో .. నీదే భారము 

    బృందం: నీదే భారము .. నీ సేవ దయ చేయుమా 





ఘంటసాల: ఇహమున పొందే ఏ సుఖమైన  | ఇహమున |


సంఘపు సేవల సాటికి రాదె

    బృందం: సంఘపు సేవల సాటికి రాదె

ఘంటసాల: మానవసేవే మాధవసేవ  | మానవ |


మాకది ఒసగినచో అదియే చాలును 

    బృందం: అదియే చాలును.. నీ సేవ దయ చేయుమా


శరణం శ్రీపతి.. శరణం శ్రీపతి.. శరణం శ్రీపతి  

ఘంటసాల: ఆ.. ఆ.. ఆ..

30, మార్చి 2012, శుక్రవారం

ఒక సుప్రసిద్ధ నటునికి, నట గాయకుని మాస్టారు గొంతునిచ్చిన పాట

ఘంటసాల మాస్టారు చలన చిత్ర రంగ ప్రవేశం చేసేనాటికి చిత్తూరు వి. నాగయ్య గారు అప్పటికే పరిశ్రమలో నిలదొక్కుకున్న సుప్రసిద్ధ సంగీత దర్శకులు. అంతేకాక శ్రీ నాగయ్య గారు నటుడిగా కూడ రాణించారు. వందే మాతరం, గృహలక్ష్మి వంటి సాంఘిక చిత్రాలైతేనేమి,  యోగి వేమన, భక్త రామదాసు, త్యాగయ్య వంటి సందేశ, సంగీత, భక్తి ప్రధానమైన చిత్రాలలోను నటించారు. చాల మటుగు తన పాత్రకు తానే స్వయంగా పాడేవారు. అంతటి విద్వాంసుడు రామారావు గారితో నటించిన రాము చిత్రంలో ఘంటసాల మాస్టారు ఇద్దరికీ నేపథ్యం పాడిన పాట రారా కృష్ణయ్యా. ఇది 1964 లో విడుదలైన "రాము" చిత్రం లోనిది. భగవంతుని నమ్మితే  అసాధ్యమైనది లేదని చెప్పే అలనాటి శ్లోకం "మూకం కరోతి వాచాలం" ఆధారంగా దాశరధి వ్రాసిన గీతమిది.




చిత్రం: రాము (1968)
రచన: దాశరధి
సంగీతం: ఆర్.గోవర్ధనం
గానం: ఘంటసాల 



సాకీ: దీనుల కాపాడుటకు దేవుడే వున్నాడు

దేవుని నమ్మినవాడు ఎన్నడూ చెడిపోడు

ఆకలికి అన్నము, వేదనకు ఔషధం

పరమాత్ముని సన్నిధికి రావే ఓ మనసా!
పల్లవి: రారా! కృష్ణయ్యా! రారా! కృష్ణయ్యా!

దీనులను కాపాడ రారా కృష్ణయ్యా | రారా కృష్ణయ్యా |



చరణం: మా పాలిటి ఇలవేలుపు నీవేనయ్యా

ఎదురు చూచు కన్నులలో కదిలేమయ్యా | మా పాలిటి |

పేదల మొర లాలించే విభుడవు నీవే

కోరిన వరముల నొసగే వరదుడ వీవే | పేదల |

అజ్ఞానపు చీకటికి దీపము నీవే

అన్యాయము నెదిరించే ధర్మము నీవే

నీవే కృష్ణా! నీవే కృష్ణా! నీవే కృష్ణా! | రారా కృష్ణయ్యా |



చరణం: కుంటివాని నడిపించే బృందావనం

గుడ్డివాడు చూడగలుగు బృందావనం | కుంటివాని |

మూఢునికి జ్ఞానమొసగు బృందావనం

మూగవాని పలికించే బృందావనం | మూగవాని |

అందరినీ ఆదరించు సన్నిధానం

అభయమిచ్చి దీవించే సన్నిధానం

సన్నిధానం దేవుని సన్నిధానం సన్నిధానం | రారా కృష్ణయ్యా |



చరణం: కరుణించే చూపులతో కాంచవయ్యా

శరణొసగే కరములతో కావవయ్యా  | కరుణించే |

మూగవాని పలికించీ బ్రోవవయ్యా

కన్నతల్లి స్వర్గములో మురిసేనయ్యా | మూగవాని |

నిన్ను చూసి బాధలన్ని మరిచేనయ్యా

ఆధారము నీవేరా రారా కృష్ణా

కృష్ణా కృష్ణా రారా కృష్ణా | రారా కృష్ణయ్యా |

29, మార్చి 2012, గురువారం

ధారుణి రాజ్యసంపద, కురువృద్ధుల్ - పద్యాలు- పాండవ వనవాసం నుండి

1965 లో మహాభారతం లోని అరణ్య పర్వాన్ని అద్భుత దృశ్య కావ్యంగా మలచి మనకి అందించారు పౌరాణిక బ్రహ్మ అనబడే కమలాకర కామేశ్వర రావు గారు. ఇలాటి చిత్రాలు, మాస్టారి పద్యాలు చేతిలో చేయి వేసుకుని నడుస్తాయనడం లో సందేహం లేదు. శ్రీ మదాంధ్ర మహాభారతం లోని రెండు చక్కని పద్యాలను ఈ చిత్రంలో వాడారు. జూదంలో పాండవులు ఓడినాక  ద్రౌపదిని నిండు సభలోకి దుశ్శాసనుడు జుట్టు పట్టుకుని ఈడ్చుకొస్తాడు. అప్పుడు భీమసేనుడు చేసిన  శపథాన్ని ఈ పద్యాలు సూచిస్తాయి. గానం లో నవరసాలు పండిచి, పద్యాలు పాడటానికి ఒక వరవడిని దిద్దారు మాస్టారు. వారి సంగీత దర్శకత్వం వహించిన ఈ చిత్రంలో రౌద్ర రసాన్ని చక్కగా పలికించారీ పద్యాలలో.




                     చిత్రం:      పాండవ వనవాసం
                     పద్యాలు:  మదాంధ్ర మహాభారతము నుండి
                     సంగీతం:  ఘంటసాల
                     గానం:     ఘంటసాల

                     ధారుణి రాజ్య సంపద మదంబున కోమలి కృష్ణజూచి రం
                     భోరుని జోరు దేశమున నుండగ బిల్చిన యిద్దురాత్ము దు
                     ర్వార మదీయ బాహు పరివర్తిత చండ గదాభిఘాత! భ
                     గ్నోరుతరోరు జేయుదు సుయోధను ఉగ్ర రణాంతరంబునన్!

                     కురువృద్ధుల్ గురువృద్ధ బాంధవులనేకుల్ చూచుచుండన్ మదో
                     ద్ధురుడై ద్రౌపదినిట్లు చేసిన ఖలున్ దుశ్శాసనున్ లోకభీ
                     కర లీలన్ వధియించి తద్విపుల వక్షశ్శైల రక్తౌఘ ని
                     ర్ఝర ముర్వీపతి చూచుచుండ అని నాస్వాదింతు నుగ్రాకృతిన్!

28, మార్చి 2012, బుధవారం

నీతోనే లోకము - ఘంటసాల, లీల - పెళ్ళినాటి ప్రమాణాలు నుండి

చిత్రం:     పెళ్ళినాటి ప్రమాణాలు (1958)
రచన:     పింగళి నాగేశ్వర రావు 
సంగీతం: ఘంటసాల 
గానం:     ఘంటసాల, పి.లీల 





        ఘం: ఆ.. ఆ.. ఆ..

         లీల: ఆ.. ఆ.. ఆ..
ప.         ఘం: ఆ.. ఆ.. ఆ..


నీతోనే లోకము నీతోనే స్వర్గము  | నీతోనే |


అదె మన జీవనము .. అదె మన ఆనందము  | నీతోనే |
చ.          ఘం: తనువు నాదిగా .. మనసు నీదిగా ..

          లీల: ఆ .. ఆ.. 

         ఘం: ప్రేమనగరులో .. రేయి పగలుగా.. పగలె రేయిగా

          లీల: ఆ .. ఆ.. 

         ఘం: ఓ! చెలీ .. నీ తలపే.. నీతో కొలువే.. ఏ..ఏ..


నీతోనే లోకము నీతోనే స్వర్గము  | నీతోనే |


అదె మన జీవనము .. అదె మన ఆనందము  | నీతోనే |
చ.          ఘం: కనులు తెరచినా ..

          లీల: ఆ..

         ఘం: కనులు మూసినా ..

          లీల: ఆహ..

         ఘం: ఆఫీసులో ఫైళ్ళు తెరిచినా.. మరల మూసినా

          లీల: ఆహ

         ఘం: ఓ! సఖీ.. నీ తలపే.. నీపై వలపే.. ఆ.. | నీతోనే |

         ఘం: నీవేలే నా లోకమూ

          లీల: నీవేలే నా స్వర్గమూ

         ఘం: నీవేలే నా లోకమూ

          లీల: నీవేలే నా స్వర్గమూ

         ఘం: ఆ..ఆ..

          లీల: ఆ..ఆ..

      ఇద్దరు: ఆ..ఆ..

27, మార్చి 2012, మంగళవారం

తెలుగదేలయన్న (పద్యం) - మహామంత్రి తిమ్మరుసు చిత్రం నుండి

తుళువ వంశీయుడు అయినప్పటికీ, తెలుగు భాషకు ఎనలేని సేవచేసి "భువన విజయము" అనబడే తన ఆస్థానములో అష్టదిగ్గజాలను నెలకొల్పి తెలుగు కవితను, కావ్య రచనను ప్రోత్సహించిన కవి, సాహితీ సమరాంగణ సార్వ భౌముడు అయిన శ్రీకృష్ణదేవరాయలు మన కందరికీ చిరస్మరణీయుడు.  ఆంధ్ర-కర్ణాటక ప్రజల సమన్వయానికి కృషి చేసిన ఈతనిని "ఆంధ్ర భోజుడు" మరియు "కన్నడ రాజ్య రమారమణ" అని పేర్కొంటారు.  తెలుగులో "ఆముక్త మాల్యద" లేదా విష్ణుచిత్తీయము (గోదా దేవి కథ) అనే ప్రబంధాన్ని రచించాడు. ఏ దేశంలో వుంటే అక్కడి భాష, సంస్కృతి నేర్చుకోవడం, ఉపయోగించడం అవసరం. ఆ భావాన్ని తెలిపే "తెలుగదేల యన్న దేశంబు తెలుగు", అనే ఈ పద్యం కృష్ణదేవరాయ విరచితమైన ఆముక్తమాల్యద లోనిది. పౌరాణిక, జానపద, చారిత్రక ప్రాముఖ్యత గల పాత్రలకు శ్రీ రామారావు గారిని తప్ప మరొకరిని ఊహించుకోలేము. ఈ చిత్రంలో రాయలే తప్ప రామారావు కనిపించడు.  రాయల గురించి మరికొన్ని వివరాలు తెలుసుకోవడానికి ఈ పోస్టులో చూడండి.



పద్యం:   తెలుగదేలయన్న దేశంబు తెలుగు యేను 


తెలుగు వల్లభుండ తెలుగొకండ 


ఎల్ల నృపులు గొలువ ఎఱుగవే బాసాడి 


దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స ఆ..ఆ..

26, మార్చి 2012, సోమవారం

నా జన్మంబు తరింప (పద్యం) భీష్మ చిత్రం నుండి

శాపవశాన అష్టవసువులు గంగాదేవి కడుపున కొడుకులుగా పుడతారు. శంతనునితో గంగ చేసుకున్న ఒప్పందం ప్రకారం మొదటి ఏడుగురు బిడ్డలను గంగపాలు చేస్తాడు శంతనుడు. దేవవ్రతుడు గంగా-శంతనుల అష్టమ సంతానం. ఎనిమిదవ బిడ్డను చంప నిరాకరించిన శంతనుని విడిచి వెళ్ళిపోతుంది గంగ. ఆ బిడ్డ గంగ వద్ద గాంగేయుడు లేదా దేవ వ్రతుడుగా పెరిగి విలువిద్యా పారంగతుడవుతాడు. దేవవ్రతుడు తండ్రి కోర్కె తీర్చడానికి ఆజన్మ బ్రహ్మచారిగా ఉంటానని భీషణ శపథం చేసి భీష్ముడవుతాడు. ఆ సన్నివేశం లో భీష్ముడు చెప్పిన పద్యం మాస్టారు చక్కగా గానం చేసారు. ఈ పద్యం యొక్క దృశ్య, శ్రవణ సాహిత్యాలను ఇక్కడ పొందు పరుస్తున్నాను.




                    చిత్రం:      భీష్మ
                    సంగీతం:   సాలూరు రాజేశ్వరరావు
                    గానం:     ఘంటసాల

                    నా జన్మంబుతరింప చేసెద ప్రతిజ్ఞన్ దిక్పతుల్ సాక్షిగా
                    రాజై ఏలగ నాకు గల్గు నధికారంబున్ విసర్జింతు ఈ
                    రాజీవాక్షి సుతుండు వాని సుతులున్ రాజ్యంబు పాలింప నే
                    నీ జన్మాంతము బ్రహ్మచారినయి సేవింతున్ సదా రాజ్యమున్
                    ఆ.. ఆ..

25, మార్చి 2012, ఆదివారం

రవీంద్ర భారతిలో శ్రీ ఘంటసాల విగ్రహం "పునః పునః పునః ప్రతిష్ఠ" - సినారె

అమర గాయకుడు, తెలుగువారి గళవేల్పు శ్రీ ఘంటసాల వెంకటేశ్వర రావు గారి విగ్రహాన్ని రవీంద్ర భారతిలో మార్చి 23, 2012 న తిరిగి ప్రతిష్ఠించారు. మాస్టారితో గల అనుబంధాన్ని శ్రీ ఎ.ఎన్‌.ఆర్., శ్రీ సి.నా.రె.లు తెలియజేస్తూ ఇకనైనా ఆ మహానుభావుని విగ్రహాన్ని ఈ స్థానంలో చిరకాలం ఉండేలా చేయమని కోరారు.

గాంధారి గర్వభంగం చిత్రం నుండి ఘంటసాల, బృందం పాడిన శ్రీశ్రీ సందేశాత్మక గీతం

1959 లో విడుదలైన పౌరాణిక డబ్బింగ్ చిత్రం "గాంధారి గర్వభంగం". ఈ చిత్రానికి మాటలు పాటలు మహాకవి శ్రీశ్రీ వ్రాసారు. సంగీతం పామర్తి, సుధీర్ ఫడ్కే. ఈ చిత్రంలో ఘంటసాల మాస్టారు రెండు పాటలు పాడారు. అందులో "పదునాలుగు లోకముల ఎదురేలేదే" అనే పాటకు, 1972 లో విడుదలైన బాల భారతం చిత్రానికి ఆరుద్ర గారు వ్రాసిన, మాస్టారు పాడిన  మానవుడే మహనీయుడు పాటకు చాల పోలికలు కనిపిస్తాయి. ఈ సన్నివేశంలో అర్జునుడు బాణాలతో ఆకాశానికి వేసిన (నిర్మించిన) నిచ్చెనపై భీముడు స్వర్గలోకానికి వెళతాడు.  శ్రీశ్రీ గారి పాటలో పదాలు వింటే నిర్దిష్టమైన వారి శైలి కొట్టొచ్చినట్టు కనిపిస్తుంది.  మరి ఆరుద్ర తానెప్పుడూ శ్రీశ్రీ శిష్యుడిననే చెప్పుకునేవారు కదా! ఈ పాట ఆడియో, సాహిత్యం ఇక్కడ పొందుపరుస్తున్నాను. వీడియో నేరుగా లభ్యం కాలేదు. దీని తరువాతి వీడియో చూడండి.
ఆడియో మూలం: ఘంటసాల గాన చరిత

ఈ పాట గురించి వెదకుతుంటే ఒకే సందర్భం మరియు సన్నివేశం కోసం (భీముని స్వర్గలోక యానం)  రెండు చిత్రాలకోసం (గాంధారి గర్వభంగం మరియు బాలభారతము) శ్రీశ్రీ మరియు ఆరుద్ర వ్రాసిన రెండు పాటలను ఒక చిత్రానికి ఇంకొక చిత్రపు పాటను super impose చేసి టి.కె.వేణుగోపాల్  రూపొందించారు. వారికి ధన్యవాదాలు.  ఈ దిగువ వీడియోలో గాంధారి గర్వభంగం లోని వీడియో కూడ చూడగలరు. అంటే బాలభారతం చిత్రదృశ్యానికి పదునాలుగు లోకముల మరియు గాంధారి గర్వభంగం చిత్రదృశ్యానికి మానవుడే మహనీయుడు గీతాన్ని. 




చిత్రం:  గాంధారి గర్వభంగం (డబ్బింగ్)


రచన: శ్రీశ్రీ


సంగీతం: పామర్తి, సుధీర్ ఫడ్కే


గానం: ఘంటసాల, బృందం







బృందం:  ఊ.. ఊ.. ఓ.. ఓ.. ఆ.. ఆ..

పల్లవి: ఘంటసాల:  పదునాలుగు లోకముల ఎదురే లేదే



 పదునాలుగు లోకముల ఎదురన్నది లేదుగ



 మానవుడే సర్వశక్తి భావుడు కాదా!



 మనుష్యుడిల మహానుభావుడే చూడగ



 మనుష్యుడిల మహానుభావుడే | మనుష్యుడిల |


బృందం:  మనుష్యుడిల మహానుభావుడే చూడగ



 మనుష్యుడిల మహానుభావుడే






చరణం: ఘంటసాల:  మానవుడే తలచినచో గిరుల నెగుర వేయడా



 మానవుడే తలచినచో నదుల గతుల మార్చడా



 మానవుడే తలచినచో భూమ్యాకాశాలనే



 ఏకముగా చేయగల సేతువు నిర్మించడా



 మానవుడేనో..


బృందం:  ఆ. ఆ. ఆ.


ఘంటసాల:  మానవుడేనోయి సురాసుర కిన్నెర గంధర్వుల 



 గర్వమణచ గలిగినట్టి శూరుడోయి 


అందరు:  మనుష్యుడిల మహానుభావుడే చూడగ



 మనుష్యుడిల మహానుభావుడే | మనుష్యుడిల |






చరణం: ఘంటసాల:  నయనమ్ముల రాగముతో, హృదయమ్మున స్నేహముతో



 మానవుడే సృష్టి కలంకారము 



 స్వేచ్ఛా స్వాతంత్ర్య మహా దీక్షా సాధన పరుడవు 



 మానవుడే యుగ భవన ద్వారము 



 మానవుడేనో..


బృందం:  ఆ. ఆ. ఆ.


ఘంటసాల:  మానవుడేనోయి ధరా మండలమున స్వర్గమునే



 స్థాపించగ జాలినట్టి వీరుడోయి 


అందరు:  మనుష్యుడిల మహానుభావుడే చూడగ



 మనుష్యుడిల మహానుభావుడే | మనుష్యుడిల |



 ఆ.. ఆ.. ఆ..






చరణం: ఘంటసాల:  ఖగనక్షత్రాల నడుమ, కమ్మిన చీకట్ల నడుమ  



 మానవుడే కాంతి కిరణ దీపము 



 ప్రణయ సుధా ధారలతో ప్రళయ విష జ్వాలలతో 



 మానవుడే పరమాత్ముని రూపము 



 మానవుడేనో..


బృందం:  ఆ. ఆ. ఆ.


ఘంటసాల:  మానవుడేనోయి జరామరణములను దాటి 



 సదా అమరకీర్తి నందగలుగు ధీరుడోయి


అందరు:  మనుష్యుడిల మహానుభావుడే చూడగ



 మనుష్యుడిల మహానుభావుడే

కృతజ్ఞతలుఘంటసాల గళామృతము-తెలుగు పాటల పాలవెల్లి  మరియు సాహిత్యంలో సవరణలు సూచించిన శ్రీ మద్దుకూరి విజయ చంద్రహాస్ గారికి.

విన్నపము

ఘంటసాల మాస్టారి పాటలు, పద్యాలు, శ్లోకాల సాహిత్యాన్ని సేకరించి అభిమానులందరికి అందించాలనే చిన్న తాపత్రయం ఈ 'ఘంటసాల" బ్లాగు ఉద్దేశం. ఏవైనా పొరపాట్లు దొర్లి వుంటే ఆయా పోస్టుల దిగువన గాని, లేదా ఇ-లేఖ ద్వారా గాని తెలియజేయగలరు. నా ఇ-లేఖ చిరునామా: suryvulimiri@gmail.com

మాస్టారు పాడిన నేరు చిత్రాలు

చి-అంతస్తులు-1965 (4) చి-అంతా మనవాళ్ళే-1954 (1) చి-అందం కోసం పందెం-1971 (2) చి-అగ్గి బరాటా-1966 (1) చి-అత్తా ఒకింటి కోడలే-1958 (1) చి-అన్నపూర్ణ-1960 (1) చి-అప్పుచేసి పప్పుకూడు-1959 (5) చి-అమరశిల్పి జక్కన్న-1964 (2) చి-అమాయకుడు-1968 (1) చి-ఆడ పెత్తనం-1958 (2) చి-ఆత్మగౌరవం-1966 (1) చి-ఆనందనిలయం-1971 (1) చి-ఆప్తమిత్రులు-1963 (1) చి-ఆరాధన-1962 (2) చి-ఆస్తిపరులు-1966 (1) చి-ఇద్దరు పెళ్ళాలు-1954 (1) చి-ఇద్దరు మిత్రులు-1961 (3) చి-ఉమాచండీగౌరీశంకరుల కధ-1968 (1) చి-ఉమాసుందరి-1956 (3) చి-ఉయ్యాల జంపాల-1965 (1) చి-ఉషాపరిణయం-1961 (1) చి-ఋష్యశృంగ-1961 (1) చి-ఏకవీర-1969 (1) చి-కనకదుర్గ పూజా మహిమ-1960 (2) చి-కన్నకొడుకు-1973 (1) చి-కన్యాశుల్కం-1955 (2) చి-కలసివుంటే కలదుసుఖం-1961 (2) చి-కాంభోజరాజుకథ-1967 (1) చి-కాళహస్తి మహత్మ్యం-1954 (10) చి-కీలుగుఱ్ఱం-1949 (4) చి-కుంకుమ రేఖ-1960 (1) చి-కులగౌరవం-1972 (1) చి-కృష్ణ లీలలు-1959 (3) చి-కృష్ణప్రేమ-1961 (3) చి-కొడుకు కోడలు-1972 (1) చి-గాలిమేడలు-1962 (2) చి-గుండమ్మకథ-1962 (1) చి-గుడిగంటలు-1964 (1) చి-గుణసుందరి కథ-1949 (1) చి-గులేబకావళి కథ-1962 (4) చి-గృహప్రవేశము-1946 (1) చి-గృహలక్ష్మి-1967 (3) చి-చండీరాణి-1953 (1) చి-చంద్రహారం-1954 (3) చి-చంద్రహాస-1965 (1) చి-చరణదాసి-1956 (2) చి-చింతామణి-1956 (1) చి-చిట్టి తమ్ముడు-1962 (1) చి-చిలకా-గోరింక-1966 (1) చి-చివరకు మిగిలేది!-1960 (1) చి-చెంచు లక్ష్మి-1958 (1) చి-జగదేకవీరుని కథ-1961 (3) చి-జయం మనదే-1956 (1) చి-జయభేరి-1959 (3) చి-జయసింహ-1955 (3) చి-జరిగిన కథ-1969 (1) చి-జీవన తరంగాలు-1973 (1) చి-జైజవాన్‌-1970 (1) చి-టైగర్ రాముడు-1962 (1) చి-డా.ఆనంద్-1966 (1) చి-డా.చక్రవర్తి-1964 (1) చి-తెనాలి రామకృష్ణ-1956 (5) చి-తేనె మనసులు-1965 (1) చి-తోడికోడళ్ళు-1957 (1) చి-తోడికోడళ్ళు-1977 (1) చి-దీపావళి-1960 (2) చి-దేవకన్య-1968 (1) చి-దేవత-1965 (1) చి-దేవదాసు-1953 (1) చి-దేవాంతకుడు-1960 (1) చి-దేశద్రోహులు-1964 (1) చి-దొరికితే దొంగలు (1) చి-ద్రోహి-1948 (1) చి-ధర్మదాత-1970 (1) చి-ధర్మాంగద-1949 (1) చి-నమ్మినబంటు-1960 (1) చి-నర్తనశాల-1963 (2) చి-నలదమయంతి-1957 (1) చి-నవగ్రహపూజా మహిమ-1964 (1) చి-నాదీ ఆడజన్మే-1965 (1) చి-నిరుపేదలు-1954 (1) చి-నిర్దోషి-1951 (1) చి-నిర్దోషి-1967 (1) చి-పరమానందయ్య శిష్యుల కథ-1966 (2) చి-పరోపకారం-1953 (2) చి-పల్నాటి యుద్ధం-1947 (3) చి-పల్నాటి యుద్ధం-1966 (1) చి-పల్లెటూరి పిల్ల-1950 (1) చి-పల్లెటూరు-1952 (4) చి-పవిత్ర బంధం-1971 (1) చి-పవిత్ర హృదయాలు-1971 (1) చి-పసుపు కుంకుమ-1955 (1) చి-పాండవ వనవాసం-1965 (5) చి-పాండురంగ మహత్మ్యం-1957 (1) చి-పాతాళ భైరవి-1951 (1) చి-పిచ్చి పుల్లయ్య-1953 (1) చి-పిడుగు రాముడు-1966 (1) చి-పూజాఫలం-1964 (1) చి-పెండ్లి పిలుపు-1961 (1) చి-పెద్ద మనుషులు-1954 (2) చి-పెళ్ళి కాని పిల్లలు-1961 (2) చి-పెళ్ళి చేసి చూడు-1952 (3) చి-పెళ్ళి సందడి-1959 (1) చి-పెళ్ళినాటి ప్రమాణాలు-1958 (3) చి-పేదరాశి పెద్దమ్మ కథ-1968 (2) చి-పొట్టి ప్లీడరు-1966 (1) చి-ప్రపంచం-1950 (1) చి-ప్రమీలార్జునీయం-1965 (2) చి-ప్రియురాలు-1952 (1) చి-ప్రేమ నగర్-1971 (1) చి-ప్రేమ-1952 (1) చి-బంగారు గాజులు-1968 (1) చి-బండ రాముడు-1959 (1) చి-బందిపోటు-1963 (1) చి-బడి పంతులు-1972 (1) చి-బభ్రువాహన-1964 (3) చి-బలే బావ-1957 (1) చి-బాల భారతం-1972 (1) చి-బాలనాగమ్మ-1959 (4) చి-బాలభారతం-1972 (1) చి-బాలరాజు కథ-1970 (1) చి-బాలరాజు-1948 (2) చి-బాలసన్యాసమ్మ కథ-1956 (1) చి-బావమరదళ్ళు-1961 (1) చి-బికారి రాముడు-1961 (1) చి-బొబ్బిలి యుద్ధం-1964 (1) చి-బ్రతుకుతెరువు-1953 (1) చి-భక్త అంబరీష-1959 (2) చి-భక్త జయదేవ-1961 (1) చి-భక్త తుకారాం-1973 (3) చి-భక్త రఘునాథ్-1960 (2) చి-భక్త రామదాసు-1964 (1) చి-భక్త శబరి-1960 (1) చి-భట్టి విక్రమార్క-1960 (1) చి-భలే అమ్మాయిలు-1957 (1) చి-భాగ్యదేవత-1959 (1) చి-భాగ్యరేఖ-1957 (1) చి-భామా విజయం-1967 (2) చి-భీమాంజనేయ యుద్ధం-1966 (4) చి-భీష్మ-1962 (5) చి-భూకైలాస్-1958 (4) చి-భూలోకంలో యమలోకం-1966 (1) చి-మంచి మనసుకు మంచి రోజులు-1958 (1) చి-మంచి మనసులు-19 (1) చి-మంచిరోజులు వచ్చాయి-1972 (1) చి-మనదేశం-1949 (3) చి-మనసు మమత (1) చి-మనుషులు-మమతలు-1965 (1) చి-మరపురాని కథ-1967 (2) చి-మర్మయోగి-1964 (1) చి-మల్లీశ్వరి-1951 (3) చి-మహాకవి కాళిదాదు-1960 (2) చి-మహామంత్రి తిమ్మరుసు-1962 (3) చి-మాయాబజార్-1957 (3) చి-మూగ మనసులు-1964 (2) చి-మోహినీ భస్మాసుర-1966 (1) చి-యశొద కృష్ణ-1975 (1) చి-యోగి వేమన-1947 (1) చి-రంగుల రాట్నం-1967 (1) చి-రక్త సిందూరం-1967 (1) చి-రక్షరేఖ-1949 (1) చి-రణభేరి-1968 (2) చి-రహస్యం-1967 (2) చి-రాజ మకుటం-1960 (1) చి-రాజకోట రహస్యం-1971 (2) చి-రాజు పేద-1954 (2) చి-రాము-1968 (2) చి-రుణానుబంధం-1960 (1) చి-రేణుకాదేవి మహాత్మ్యం-1960 (1) చి-రోజులు మారాయి-1955 (1) చి-లక్ష్మమ్మ-1950 (2) చి-లక్ష్మీ కటాక్షం-1970 (2) చి-లవకుశ-1963 (1) చి-వదినగారి గాజులు-1955 (1) చి-వరుడు కావాలి-1957 (1) చి-వాగ్దానం-1961 (3) చి-వారసత్వం-1964 (2) చి-వాల్మీకి-1963 (1) చి-విచిత్ర కుటుంబం-1969 (2) చి-విజయం మనదే-1970 (1) చి-వినాయక చవితి-1957 (5) చి-విమల-1960 (2) చి-విష్ణుమాయ-1963 (1) చి-వీర కంకణం-1957 (2) చి-వీరాంజనేయ-1968 (2) చి-వెలుగు నీడలు-1961 (2) చి-వెలుగునీదలు-1961 (1) చి-శకుంతల-1966 (1) చి-శభాష్ పాపన్న-1972 (1) చి-శభాష్ రాజా-1961 (1) చి-శభాష్ రాముడు-1959 (1) చి-శాంతి నివాసం-1960 (1) చి-శోభ-1958 (1) చి-శ్రీ గౌరీ మహత్మ్యం-1956 (4) చి-శ్రీ వేంకటేశ్వర వైభవం-1971 (1) చి-శ్రీ సత్యనారాయణ మహత్యం-1964 (2) చి-శ్రీ సింహాచలక్షేత్ర మహిమ-1965 (1) చి-శ్రీకాకుళ ఆంధ్ర మహావిష్ణువు కథ-1966 (1) చి-శ్రీకాకుళ ఆంధ్రమహావిష్ణువు కథ-1966 (1) చి-శ్రీకృష్ణ కుచేల-1961 (2) చి-శ్రీకృష్ణ తులాభారం-1966 (1) చి-శ్రీకృష్ణ పాండవీయం-1966 (3) చి-శ్రీకృష్ణ విజయం-1971 (1) చి-శ్రీకృష్ణమాయ-1958 (2) చి-శ్రీకృష్ణార్జున యుద్ధం-1963 (1) చి-శ్రీవేంకటేశ్వర మహత్మ్యం-1960 (1) చి-శ్రీవేంకటేశ్వర వైభవం-1971 (2) చి-షావుకారు-1950 (2) చి-సంతానం-1955 (5) చి-సంపూర్ణ రామాయణం-1972 (4) చి-సంసారం-1950 (3) చి-సతీ అనసూయ-1957 (2) చి-సతీ సక్కుబాయి-1965 (3) చి-సతీ సులోచన-1961 (2) చి-సత్య హరిశ్చంద్ర-1965 (2) చి-సప్తస్వరాలు-1969 (1) చి-సారంగధర-1957 (2) చి-సీతారామ కల్యాణం-1961 (2) చి-సుమంగళి-1965 (1) చి-స్వప్న సుందరి-1950 (3) చి-స్వర్గసీమ-1945 (1) చి-స్వర్ణ మంజరి-1962 (1) చి-హంతకులొస్తున్నారు జాగ్రత్త-1966 (1) చి-హరిశ్చంద్ర-1956 (2)

సహగాయనీ గాయకులు

గా-ఎ.పి.కోమల తో (3) గా-ఎం.వి.రాజమ్మ తో (1) గా-ఎస్.జానకి తో (5) గా-గానసరస్వతి తో (1) గా-గోపాలరత్నం తో (1) గా-ఘంటసాల (79) గా-ఘంటసాల-పి.సుశీల (3) గా-ఘంటసాల-బృందం (5) గా-జమునారాణి తో (2) గా-జి.వరలక్ష్మి తో (1) గా-జిక్కి తో (1) గా-జిక్కీ తో (4) గా-జిక్కీ-బాలసరస్వతి తో (1) గా-జిక్కీతో (5) గా-పలువురి తో (1) గా-పి.కన్నాంబ తో (1) గా-పి.బి.శ్రీనివాస్ తో (3) గా-పి.భానుమతి తో (11) గా-పి.లీల తో (21) గా-పి.సుశీల తో (49) గా-పి.సుశీల-బృందంతో (2) గా-పిఠాపురం తో (1) గా-బాలసరస్వతి తో (3) గా-బృందం తో (35) గా-బృందంతో (2) గా-బెంగుళూరు లత తో (1) గా-బెజవాడ రాజరత్నం తో (2) గా-భానుమతి-పిఠాపురం తో (1) గా-మాధవపెద్ది (5) గా-రాధాజయలక్ష్మి తో (2) గా-రేణుక తో (1) గా-లతా మంగేష్కర్ తో (1) గా-వి.జె.వర్మతో (1) గా-వి.సరళ తో (2) గా-శరావతి తో (1) గా-శోభారాణితో (2) గా-శ్రీదేవి తో (1) గా-సరోజిని తో (1) గా-సి.కృష్ణవేణి తో (2) గా-సుందరమ్మ తో (1) గా-సుశీల-బృందం తో (1)

మాస్టారి పాటల సంగీత దర్శకులు

స-విజయభాస్కర్ (1) సం -A.M.రాజా (1) సం- ఘంటసాల (1) సం-అద్దేపల్లి (1) సం-అశ్వత్థామ (4) సం-అశ్వద్ధామ (1) సం-ఆదినారాయణ రావు (5) సం-ఆదినారాయణరావు (2) సం-ఆర్.గోవర్ధనం (2) సం-ఆర్.సుదర్శనం (2) సం-ఆర్.సుదర్శనం-ఆర్.గోవర్ధనం (1) సం-ఎం.రంగారావు (1) సం-ఎల్.మల్లేశ్వరరావు (3) సం-ఎస్.పి.కోదండపాణి (12) సం-ఓగిరాల (1) సం-ఓగిరాల-అద్దేపల్లి (2) సం-ఓగిరాల-టి.వి.రాజు (4) సం-కె.ప్రసాదరావు (1) సం-కె.వి. మహదేవన్ (2) సం-కె.వి.మహదేవన్ (15) సం-గాలి పెంచల (6) సం-ఘంటసాల (79) సం-జె.వి.రాఘవులు (1) సం-జోసెఫ్-విజయాకృష్ణమూర్తి (2) సం-జోసెఫ్.వి.కృష్ణమూర్తి (1) సం-టి.ఆర్.పాప (1) సం-టి.ఎం.ఇబ్రహీం (1) సం-టి.చలపతిరావు (9) సం-టి.జి.లింగప్ప (3) సం-టి.వి.రాజు (31) సం-నాగయ్య-ఓగిరాల (1) సం-నాగయ్య-తదితరులు (1) సం-పామర్తి (5) సం-పామర్తి-సుధీర్ ఫడ్కె (1) సం-పామర్తి-సుధీర్ ఫడ్కే (1) సం-పి.శ్రీనివాస్ (2) సం-పెండ్యాల (38) సం-బాబురావు (1) సం-బాలాంత్రపు (1) సం-బి.గోపాలం (2) సం-బి.శంకర్ (1) సం-మణి-పూర్ణానంద (1) సం-మల్లేశ్వరరావు (1) సం-మాస్టర్ వేణు (12) సం-ముగ్గురు దర్శకులు (2) సం-రాజన్‌-నాగేంద్ర (2) సం-రాజు-లింగప్ప (2) సం-రాజేశ్వరరావు-హనుమంతరావు (1) సం-రామనాథన్‌ (3) సం-రామనాథన్‌-పామర్తి (1) సం-విజయా కృష్ణమూర్తి (3) సం-విశ్వనాథన్‌-రాఘవులు (1) సం-విశ్వనాథన్‌-రామ్మూర్తి (5) సం-వై.రంగారావు (1) సం-సర్దార్ మల్లిక్ - పామర్తి (1) సం-సాలూరు (44) సం-సాలూరు-గోపాలం (1) సం-సి. ఆర్. సుబ్బరామన్ (1) సం-సుదర్శనం-గోవర్ధనం (12) సం-సుబ్బయ్యనాయుడు (2) సం-సుబ్బురామన్ (1) సం-సుబ్బురామన్‍-విశ్వనాథన్ (1) సం-సుసర్ల (18) సం-హనుమంతరావు (2) సం-MSV-రామ్మూర్తి-పామర్తి (1)

మాస్టారి పాటల రచయితలు

ర-అనిసెట్టి (13) ర-అనిసెట్టి-పినిసెట్టి (1) ర-ఆత్రేయ (18) ర-ఆదినారాయణ రావు (1) ర-ఆరుద్ర (39) ర-ఉషశ్రీ (1) ర-ఎ.వేణుగోపాల్ (1) ర-కాళిదాసు (3) ర-కాళ్ళకూరి (1) ర-కొసరాజు (17) ర-కోపల్లి (1) ర-గబ్బిట (2) ర-గోపాలరాయ శర్మ (1) ర-ఘంటసాల (1) ర-చేమకూర. (1) ర-జంపన (2) ర-జయదేవకవి (1) ర-జాషువా (1) ర-జి.కృష్ణమూర్తి (3) ర-తాండ్ర (1) ర-తాపీ ధర్మారావు (8) ర-తిక్కన (2) ర-తిరుపతివెంకటకవులు (1) ర-తోలేటి (12) ర-దాశరథి (8) ర-దీక్షితార్ (1) ర-దేవులపల్లి (3) ర-నార్ల చిరంజీవి (1) ర-పరశురామ్‌ (1) ర-పాలగుమ్మి పద్మరాజు (3) ర-పింగళి (26) ర-బమ్మెఱ పోతన (2) ర-బాబ్జీ (1) ర-బాలాంత్రపు (3) ర-బైరాగి (1) ర-భాగవతం (1) ర-భావనారాయణ (1) ర-భుజంగరాయ శర్మ (1) ర-మల్లాది (8) ర-ముద్దుకృష్ణ (3) ర-రాజశ్రీ (2) ర-రామదాసు (1) ర-రావులపర్తి (1) ర-రావూరి (1) ర-వసంతరావు (1) ర-వారణాసి (2) ర-విజికె చారి (1) ర-వీటూరి (4) ర-వేణు (1) ర-వేములపల్లి (1) ర-శ్రీశ్రీ (28) ర-సదాశివ బ్రహ్మం (9) ర-సముద్రాల జూ. (20) ర-సముద్రాల సీ. (42) ర-సి.నా.రె. (2) ర-సినారె (24) ర-సుంకర (1) ర-సుంకర-వాసిరెడ్డి (1) ర-సుబ్బారావు (1) రచన-ఘంటసాల (1) రచన-దాశరధి (2) రచన-దేవులపల్లి (2) రచన-పానుగంటి (1) రచన-పింగళి (2) రచన-బలిజేపల్లి (1) రచన-సముద్రాల సీ. (1)